احترام به پیش‏کسوتان در مجالس‏

احترام به پیش‏کسوتان در مجالس‏

برای خواندن لطفا به ادامه مطلب بروید

احترام به پیش‏کسوتان در مجالس

آیه

یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذا قِیلَ لَکمْ تَفَسَّحُوا فِی الْمَجالِسِ فَافْسَحُوا یفْسَحِ اللَّهُ لَکمْ وَ إِذا قِیلَ انْشُزُوا فَانْشُزُوا یرْفَعِ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْکمْ وَ الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجاتٍ وَ اللَّهُ بِما تَعْمَلُونَ خَبِیرٌ [1]
ترجمه

ای کسانی که ایمان آورده اید! هرگاه به شما گفته شود در مجالس (برای دیگران) جا باز کنید، پس جا باز کنید تا خدا نیز برای شما گشایش دهد و هرگاه گفته شود برخیزید، برخیزید. (بزرگی، به نشستن در جای خاص نیست، بلکه) خدا از میان شما کسانی را که ایمان آورده و کسانی را که صاحب علم و دانش اند، به درجاتی رفعت و بزرگی می دهد و خداوند به آنچه انجام می دهید به خوبی آگاه است.
نکته ها:

«تفسح» به معنای وسعت دادن، گشایش و جا دادن است و «انْشُزُوا» به معنای بلند شدن از جای برای احترام به دیگران است.

در آیه قبل، عامل حزن و ناراحتی را نجوا بیان کرد، در این آیه، عامل شادمانی و محبت را، جا دادن برای نشستن در مجالس بیان می کند. [2]

خداوند در قرآن برای چند گروه، جایگاه و درجات مخصوصی قرار داده است: انبیا، مجاهدان، نمازگزاران، اهل انفاق، مؤمنانی که عمل صالح انجام می دهند و دانشمندان.

شاید جمله «یرْفَعِ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْکمْ وَ الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجاتٍ» نشانۀآن باشد که فرمان برپا، به خاطر ورود مؤمنان و دانشمندان است، یعنی به احترام آنان قیام کنید. [3]
یک خاطره:

مرحوم طبرسی در کتاب احتجاج نقل می کند که در زمان امام هادی علیه السلام یکی از فقهای شیعه که در بحث با یک ناصبی منحرف، او را روشن کرده و حقّانیت خود را ثابت کرده بود، وارد مجلسی شد که در آن مجلس، علویون و بنی هاشم نیز حضور داشتند. امام هادی علیه السلام آن فقیه را در بهترین جای مجلس نشاند. این همه احترام، برای علویون و بنی هاشم گران آمد، بزرگ آنان زبان به اعتراض گشود که چرا چنین فردی را بر ما برتری دادی؟

امام فرمود: آیا به داوری قرآن راضی هستید؟ گفتند: بله، حضرت این آیه را تلاوت فرمود:

تَفَسَّحُوا فِی الْمَجالِسِ . . . وَ إِذا قِیلَ انْشُزُوا فَانْشُزُوا یرْفَعِ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْکمْ وَ الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجاتٍ ارزش این شخص به خاطر بحث علمی و شکستی که به آن ناصبی داد از هر شرف و نسبی بیشتر است. [4]

آری، عالم مؤمن بر مؤمن عادی برتری دارد، چنانکه مؤمن بر غیر مؤمن برتری دارد. قرآن در جای دیگر می فرماید: «هَلْ یسْتَوِی الَّذِینَ یعْلَمُونَ وَ الَّذِینَ لا یعْلَمُونَ»[5]
پیام ها:

1- ایمان شرایط و لوازمی دارد که باید رعایت گردد. یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذا. . .

2- جا دادن و احترام به تازه واردان، یک ارزش است. فَافْسَحُوا. . . فَانْشُزُوا

3- جا دادن به دیگران در هر مجلسی که باشد لازم است. «فِی الْمَجالِسِ»

4- عمل به دستورات خداوند، زمینه برای دریافت پاداش های بیشتر است. «فَافْسَحُوا یفْسَحِ اللَّهُ لَکمْ»

5- گشایش در کار دیگران، سبب گشایش خداوند در امور شماست. «فَافْسَحُوا یفْسَحِ اللَّهُ لَکمْ» پاداش الهی با عمل متناسب است. گشایش، گشایش می آورد.

6- رعایت آداب اجتماعی، حتّی در نشست و برخاست، مورد سفارش اسلام است. فَافْسَحُوا. . . فَانْشُزُوا

7- گاهی لازم است به احترام ورود بزرگان و دانشمندان به اهل مجلس گفته شود که برخیزید. «انْشُزُوا فَانْشُزُوا»

8- علم، هدیه و تفضّل الهی است. أُوتُوا الْعِلْمَ . . .

9- صاحبان علم و دانش، باید در جامعه اسلامی از جایگاه بالا و والایی برخوردار باشند. «وَ الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجاتٍ»

10- عمل دانشمند، پاداش بیشتری دارد. [6] یرْفَعِ اللَّهُ . . . الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجاتٍ

11- جا دادن ها و بلند شدن ها، خالصانه و برای خدا باشد نه به انگیزه های دیگر. «وَ اللَّهُ بِما تَعْمَلُونَ خَبِیرٌ»

12- در نشست و برخاست ها، خدا را فراموش نکنیم. «وَ اللَّهُ بِما تَعْمَلُونَ خَبِیرٌ»[7]

پی نوشت ها

[1] سوره مجادلة، آیه 11

[2] تفسیر مراغى.

[3] تفسیر نمونه.

[4] تفسیر فرقان.

[5]  زمر، 9.

[6]  تفسیر تبیان.

[7] محسن قرائتى، تفسیر نور، 10جلد، مرکز فرهنگى درسهایى از قرآن - تهران، چاپ: 4، 1389.

منبع : پایگاه اطلاع رسانی حوزه